پلاگ ولو

پلاگ ولو

پلاگ ولو یکی از انواع شیرآلات ربع گرد می باشد که عضو مسدود کننده در آن ها به صورت یک مخروط استوانه ای است. پلاگ این نوع از شیرهای ربع گرد از قسمت با سطح مقطع بزرگتر به استم ولو متصل می شوند. بر روی مجرابند پلاگ ولوها در دو طرف حفره هایی جهت عبور سیال در حالت باز تعبیه شده اند. پلاگ ولو که با اسامی دیگری از جمله شیر سماوری، شیر آدکو و شیر چاقویی نیز شناخته می شوند برای رنج بسیار متنوعی از سیال ها از جمله گاز، اسید، آب، نفت، بنزین و … کاربرد دارند.

آب بندی پلاگ ولو

کاربرد پلاگ ولو تا حد زیادی به روش آب بندی بین عضو مسدود کننده و بدنه خود ولو بستگی دارد. در پلاگ ولو عمدتاً از چهار روش جهت آب بندی سیت ولو مخروطی استفاده می شود.

1- با استفاده از ترکیب یک آب بند کننده

2- با استفاده از انبساط حجمی پلاگ یا همان عضو مسدود کننده شیر

3- توسط اورینگ هایی از جنس های مختلف که از مهم ترین آن ها می توان به اورینگ تفلونی نسوز یا همان PTFE اشاره کرد.

4- با ایجاد گوه ای حاصل از نصب یک توپی خارج از مرکز در نشیمنگاه ولو

انواع پلاگ ولو

شیر پلاگ ولو یا چاقویی از نقطه نظر تعدا پورت عبوری سیال به سه دسته تقسیم بندی می شوند.

1- پلاگ ولو دو پورت

رایج ترین مدل پلاگ ولوها، نوع دو راهه (2 PORT) هستند. این نوع از پلاگ ولو ها سیال از یک سو وارد شیر سماوری شده و از جهت دیگر آن خارج می شود. افت فشار در این مدل از شیرهای آدکویی در مقایسه با سایر مدل ها کمتر می باشد.

2- پلاگ ولو سه راهی

پلاگ ولو سه راهی یا 3 PORT PLUG VALVE سیال از وسط شیر وارد می شود و می تواند به صورت همزمان از دو طرف دیگر خارج شود که پس از چرخاندن دسته شیر آدکویی، مسیر هر دو خروجی بسته می شود. مدل دیگر از پلاگ ولو سه راهی این است که سیال از وسط این نوع از شیرهای چاقویی وارد می شود و در حالت عادی یا Open از یک خروجی خارج می شود و پس از چرخاندن دسته پلاگ ولو جهت خروج به سمت خروجی دیگر تغییر می کند. در واقع این نوع از پلاگ ولوهای چند راهی، با توجه به نوع Mixing یا Diverting بودن لاین، انتخاب می شوند.

3- پلاگ ولو چهار راهی

پلاگ ولو چهار راهی یا 4 Way plug valve دارای یک ورودی و سه خروجی هستند اما استفاده از این نوع از پلاگ ولوها بسیار محدود و با توجه به شرایط خاص هست.

انواع پلاگ ولو از نظر روانکاری

پلاگ ولو از نقطه نظر روانکاری به دو دسته کلی تقسیم بندی می شوند.

1- پلاگ ولو روانکاری شونده یا Lubricated plug valve

2- پلاگ ولو غیر روانکاری شونده یا Non Lubricated plug valve

راه های جلوگیری از نشتی در شیر پلاگ ولو

جلوگیری از بروز نشتی در شیر پلاگ ولو و همچنین میزان لقی بین پلاگ و بدنه شیر از موضوعات بسیار مهم در این نوع از شیرآلات ربع گرد می باشند. فاصله باریک مابین پلاگ و بدنه ولو سماوری می تواند باعث بروز نشتی شود. در

شیرآلات سماوری به منظور جلوگیری از پدیده نشتی این فاصله را بسیار تنگ تر می کنند که این پدیده نیز باعث سایش شدید پلاگ شیر آدکویی می شود. به همین دلیل و برای جلوگیری از بروز سایش در پلاگ ولو بر روی بدنه عمده مدل های پلاگ ولوها شیارهایی یا همان Grooves تعبیه گردیده است که از طریق آن ها گریس به عنوان یک روانکار به درون شیر (فاصله بین پلاگ و بدنه خود شیر سماوری) تزریق می شود. گریس استفاده شده هم باعث آب بندی خیلی بهتر شیر مخروطی می شود و هم از سایش مجرابند آن به بدنه و سایر قسمت های ولو جلوگیری می کند. نوع گریس انتخابی بسته به دمای کاری پلاگ ولو و نوع سیال عبوری انتخاب می شود. همچنین استفاده از گریس در پلاگ ولو سایز بزرگ به طور مثال 24 اینچ می تواند باعث وارد آمدن نیروی لازم جهت بالا قرار گرفتن پلاگ نیز شود.

در پلاگ ولوهای غیر روانکاری شده جهت جبران پدیده گریس کاری از طراحی ویژه ای استفاده شده است. در بسیاری از موارد استفاده از پلاگ ولوهای Lubricated مجاز نمی باشد. به طور مثال پلاگ ولوهای دفنی نباید به صورت Lubricated انتخاب شود. همچنین استفاده از شیر سماوری گریس خور در لاین هایی که سیال به هیچ عنوان نباید با سیال خارجی (به طور مثال گریس) مخلوط شود مجاز نیست.

پلاگ ولوهای سیت الاستومری

پلاگ ولوهای سیت الاستومری یا Elastomer Sleeve Plug valve یک مدل از شیرهای سماوری بدون گریس خور هستند که استفاده از آن ها در جاهایی که تجهزات حساسی مانند پمپ، کمپرسور، تله بخار و … در پایین دست جریان هست بسیار مرسوم است.

پلاگ ولوهای سیت تفلونی یا PTFE Sleeve Plug valve از جمله این مدل از شیرهای آدکویی اسلیو تایپ Sleeve Type هستند. در این مدل از پلاگ ولوها دور تا دور مجرابند مخروطی شکل با استفاده از تفلون پوشیده شده است که با توجه به خاصیت و ویژگی این نوع از مواد آب بندی که معمولاً نرم و روانکار می باشند، مجرابند به آسانی و روانی درون شیر مخروطی می چرخد و تا اندازه بسیار زیادی از اصطکاک مابین Plug و بدنه ولو کاسته شده است. از نمونه پلاگ ولوهای Sleeve می توان به شیر سماوری تافلین اشاره کرد.

پلاگ ولوهای لاینینگ دار

پلاگ ولوهای لاینینگ دار نیز یک مدل از شیرهای سماوری Non lubricated می باشند. این نوع از پلاگ ولوهای ضد اسید تمامی مسیری که سیال از آن عبور می کند با روکشی از جنس تفلون ضد اسید پوشیده شده است. لاینینگ های PTFE، PFA، FEP از مرسوم ترین لاینینگ های Lining type plug valve هستند. از معروف ترین سازندگان شیرهای آدکویی لاینینگ دار می توان به برندهای XOMOX, FLOWSERVE, TUFLIN, AZ VALVE, DURCO اشاره کرد. استفاده از این نوع از پلاگ ولوهای لاینر دار جهت خطوط انتقال و تولید اسید که از خوردگی بسیار بالایی برخوردار هستند بسیار پرکاربرد است.
شیر سماوری نیز مانند سایر شیرآلات ربع گرد از اجزای مختلفی تشکیل شده اند که در ادامه اشاره مختصری به مهم ترین قسمت های آن ها می شود.

بدنه پلاگ ولو

جنس بدنه پلاگ ولوها می تواند به صورت استنلس استیل، کربن استیل، برنجی و چدنی ساخته شود. در میان پلاگ ولو استنلس استیل، استفاده از پلاگ ولو 1.4408 بسیار مرسوم می باشد. از بزرگ ترین سازندگان پلاگ ولو استنلس استیل می توان به مارک Tuflin اشاره کرد. شیر چاقویی توفلین 1.4408 در فشار های PN 16 و PN40 ساخته می شوند.

پلاگ ولوهای فولادی در کلاس های 150، 300، 600 و … و همچنین در فشارهای PN 16، PN40، PN63، PN100 و … تولید می شوند. شیر چاقویی توفلین کربن استیل نیز در صنایع مختلف بسیار پر مصرف می باشد. شیر پلاگ ولو چدنی در متریال هایی مانند A395 و به صورت GG25 و GGG40 تولید می شوند. پلاگ ولو چدنی توسط برندهای Tuflin، Flowserve، 3Z Valve و … تولید می شوند. پلاگ ولوهای برنجی نیز در فشار های پایین بسیار پرکاربرد هستند که این نوع از پلاگ ولوها عمدتاً به صورت دنده ای ساخته می شوند.

پلاگ یا مجرابند

پلاگ یا مجرابند شیرهای سماوری عمدتاً از جنس استنلس استیل 1.4408 ساخته می شود. این نوع از استنلس استیل ها به دلیل مقاومت بسیار بالایی که در برابر خوردگی و سایش دارند از متریال های بسیار مناسب و ارزان قیمت برای ساخت مجرابند می باشند. همچنین در پلاگ ولوهای تایپ Sleeve نیز ساخت پلاگ ولو از متریال PTFE بسیار رایج می باشد.

کانکشن پلاگ ولو

پلاگ ولوها را از نقطه نظر کانکشن می توان به سه دسته تقسیم کرد.

1- پلاگ ولو فلنجی

پلاگ ولو فلنج دار می تواند در استانداردهای ANSI 150, 300, 600, 900, 1500… و همچنین در استانداردهای PN 16, PN 40, PN 63, PN 100… تولید شوند. فلنج پلاگ ولوها می تواند به صورت RF و همچنین به صورت RTJ باشد.

2- پلاگ ولو دنده ای

استفاده از پلاگ ولوهای دنده ای که عمدتاً تحت استاندارد NPT ساخته می شوند برای خطوط انتقال گاز بسیار پر کاربرد است. به طور مثال پلاگ ولو گازی کلاس 300 و پلاگ ولو کلاس 600 دنده ای در خطوط انتقال گاز ایران بسیار پرکاربرد می باشند.

3- پلاگ ولو جوشی

استفاده از پلاگ ولو جوشی به اندازه شیرآلات آدکویی فلنجی و دنده ای پرمصرف نیست اما ساخت آن ها برای مصارف خاص و ویژه بلامانع است.

کاور یا محفظه

در شیرهای سماوری عمدتاً جنس محفظه ولو یا COVER از نوع خود بدنه ولو ساخته می شود. در واقع این قسمت نگه دارنده فوقانی ولو ربع گرد می باشد.

استم یا Stem

وظیفه استم انتقال حرکت دسته یا عملگر شیر به مجرابند می باشد. استم در شیرهای سماوری از متریال های مختلفی تولید می شود. از جمله آن ها می توان به متریال های استنلس استیل 1.4408، F55، MONEL و … اشاره کرد. در شیرهای سماوری تفلونی ضد اسید استفاده از تفلون جهت ساخت استم شیر مرسوم تر می باشد.

نهایتاً، شیرآلات پلاگ ولو نوعی از شیرهای ربع گرد می باشند که برای سیال هایی همچون گاز خانگی بسیار پرکاربرد هستند. این نوع از شیرآلات می توانند به صورت چدنی، فولادی، استنلس استیل و از فشارهای پایین PN16 و PN40 تا فشارهای بالا مانند PN100 و ANSI CLASS 600 تولید شوند. پلاگ ولوها عمدتاً به صورت فلنجی و دنده ای در خطوط صنایع نفت، گاز و پتروشیمی نصب می شوند.